CZY WARTO STOSOWAĆ NAWOZY ZIELONE?

Stosowanie nawozów zielonych wskazane jest w ogrodach ozdobnych i użytkowych, na plantacjach warzyw, w sadach jak i w gospodarstwach rolniczych.

Jest to nawóz powstały z wybranych gatunków roślin, uprawianych na polu, a następnie przyoranych. Poprawia on żyzność gleby, jej strukturę, przyspiesza tworzenie się próchnicy, dostarcza składników pokarmowych oraz zwiększa jej zdolność do magazynowania wody. Podczas wegetacji roślin przeznaczonych na nawóz zielony ich korzenie głęboko przerastają glebę. Spulchniając ją, napowietrzając i wydobywając z głębszych warstw, wypłukane podczas ulewnych deszczy lub intensywnego nawadniania, związki mineralne. Wykorzystują je do budowy swej masy. Po przyoraniu roślin, związki mineralne znajdą się w górnej warstwie gleby i będą łatwo dostępne dla następnych roślin - zwłaszcza płytko korzeniących się. Rośliny bobowate stosowane na nawóz zielony potrafią asymilować azot z powietrza dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowatymi i tym samym dostarczać go kolejnym roślinom. Rośliny na nawóz zielony mają krótki okres wegetacji, szybko rosną i tworzą dużo masy zielonej (np. bobik, owies, żyto), chroniąc glebę przed wysychaniem, erozją i rozwojem chwastów. Wiele roślin stosowanych jako nawóz zielony zapobiega rozwojowi niektórych szkodników i chorób, a tym samym zmniejsza ich występowanie na roślinach uprawianych w następnym roku ( np. nostrzyk, gorczyca, gryka lub rzodkiew oleista). Nie zachwaszczają pola tak jak obornik, są dostępniejsze i łatwiejsze w stosowaniu. Należy traktować je tak jak inne uprawy, czyli nawozić, podlewać w czasie suszy. Uprawiać jeden gatunek lub mieszankę roślin. Nawozy zielone to najprostszy sposób aby zwiększyć plony. Wiele roślin stosowanych jako nawozy zielone ma walory dekoracyjne, dzięki czemu można je uprawiać na rabatach lub w innej części ogrodu np. łubiny, wyka, facelia (także miododajna) czy aksamitka.

 

JAK WYSIEWAĆ NASIONA NA NAWOZY ZIELONE?

Nawozy zielone wysiewamy jako przedplon, poplon, międzyplon lub plon główny, a czasami jako wsiewki między rzędami uprawianych roślin. Pole pod wysiew nasion na nawozy zielone należy dobrze przygotować - odchwaścić, spulchnić (orka na głębokość 10-12 cm - gleby lekkie lub 16-20 cm - gleby średnie i ciężkie oraz zbronować) i wysiać nawozy mineralne. Niezależnie od gatunku wysianej rośliny należy zastosować nawożenie mineralne w dawkach: nawozy fosforowe – 60 kg P ₂O ₅/ha, nawozy potasowe – 80 kg K ₂O/ha oraz nawozy azotowe w dawce 60kg N/ha, zaś pod rośliny motylkowe 20kg N/ha.

 

PLON GŁÓWNY

Uprawa roślin na nawóz zielony zajmuje pole przez cały sezon wegetacyjny. Wybieramy taki poplon na glebach zachwaszczonych, długo nie uprawianych, słabych, żeby użyźnić je i poprawić ich strukturę. Nasiona wysiewamy wiosną i latem (bobowate – łubin żółty i łubin wąskolistny) lub stosujemy mieszankę całoroczną. Przeorujemy po żniwach pod uprawy ozime.

 

PRZEDPLON WIOSENNY

Nasiona na nawóz wysiewamy wczesną wiosną. Muszą zostać przyorane w pierwszej połowie czerwca przed wysadzeniem lub zasiewem uprawy głównej, uprawianej na zbiór jesienny: koniczyna biała, owies , żyto, peluszka lub wyka biała. Jako uprawy przedsiewne możemy stosować szpinak, bób, gorczycę żółtą czy facelię.  

 

POPLON LETNIE

Wysiewamy od początku lipca do końca sierpnia, po zbiorach. Stosujemy tu rośliny jare, które pozostawione na zimę przemarzają i są rodzajem naturalnej ściółki. Wiosną tę ściółkę należy na głębokość 5-15 cm zmieszać z ziemią. Możemy przyorać też rośliny późną jesienią i dzięki temu nie obniżać wilgotności gleby wiosną. Poplon letni stosujemy przed uprawą zbóż, ogórków, cebuli, pomidorów, selerów, wczesnych warzyw (kapusty, fasolki szparagowej czy kalarepy). Nadają się tu jednoroczne rośliny bobowate takie jak: łubin żółty, niebieski, peluszka (groch polny) lub ich mieszanki oraz facelia błękitna, wyka jara, gryka i rośliny krzyżowe.

 

           

 

• Na gleby lekkie stosujemy grykę, seradelę, łubin, wykę.
• Na gleby średnie siejemy łubin wąskolistny, koniczynę inkarnatkę, rzodkiew oleistą, lub gorczycę białą, a na gleby ciężkie nostrzyk i koniczynę białą.
• Na każdej glebie możemy wysiać facelię, słonecznik lub peluszkę.

 

POPLON OZIMY

Wysiewamy we wrześniu po zbiorze plonu głównego i uprawiamy najpóźniej do połowy maja  następnego roku. Mają tu zastosowanie jedynie gatunki zimotrwałe, czyli nie przemarzające np. wyka ozima, rzepak i rzepik ozimy. Zaletą poplonu ozimego jest to, że okrywając glebę od jesieni do wiosny zatrzymuje w niej składniki pokarmowe. Podczas jesieni i zimy woda z opadów wsiąka w głąb gleby wraz z składnikami pokarmowymi, przez co są niedostępne dla pierwszych wiosennych warzyw. Poplon ozimy zatrzymuje te składniki w górnych warstwach gleby. Poplonów ozimych nie zaleca się jednak wysiewać na ciężkich i gliniastych glebach. Zaleca się ich stosowanie w rejonach z dużą ilością opadów z uwagi na przesuszające działanie orki wiosennej. Najlepiej sprawdzają się tu wyka ozima, rzepak ozimy czy żyto ozime. 

 

 WSIEWKI

Rośliny na nawóz zielony możemy wysiewać także pod drzewami i krzewami oraz między warzywami. Mają tu zastosowanie rośliny bobowate, np. koniczyna perska czy biała, które dodatkowo będą dostarczały roślinom w uprawie głównej azotu oraz facelia i aksamitka, które z kolei odstraszają nicienie.  W uprawie warzyw, gdy rośliny uprawne sadzi się w dużej rozstawie jak cukinia, dynia, kukurydza cukrowa czy pomidor, jako wsiewki mają zastosowanie rośliny cienioznośne i rosnące wolno np. seradele i koniczyny. Wsiewki użyźniają glebę i dobrze działają na rośliny w uprawie głównej. Dobrze sąsiadują ze sobą: fasola z gorczycą, pomidory z nasturcją, seler lub pietruszka z koprem, marchew z nagietkiem czy czosnek z rumiankiem.

 

CZY STOSOWAĆ GOTOWE MIESZANKI POPLONOWE?

Mieszanki mogą być jare i ozime. Na rynku dostępne są różne rodzaje mieszanek poplonowych. W swoim składzie mają zawsze kilka gatunków roślin, które różnią się właściwościami i mają różny wpływ na glebę. Rośliny w zależności od odmiany mogę korzenić się płytko, średnio lub głęboko. Połączenie ich w jednej mieszance doskonale odpowiada na zapotrzebowania glebowe dzięki  przerastaniu jej na różnych głębokościach. Wytwarzają dużo masy zielonej oraz asymilują azot z powietrza wzbogacając w ten składnik glebę. Mają też w swoim składzie rośliny o właściwościach sanitarnych, co poprawia stan zdrowotny gleby.

 

JAK WPROWADZIĆ DO GLEBY NAWÓZ ZIELONY?

Duże znaczenie ma faza rozwojowa roślin wprowadzanych do gleby. Tempo procesów rozkładu zależy też od napowietrzenia gleby i ilości azotu w roślinach. Rośliny młode rozkładają się w glebie szybciej niż starsze, o twardych łodygach. Najlepiej więc rośliny na nawóz zielony przekopać w momencie, gdy zaczynają kwitnąć - na glebach lekkich na głębokość 12-15 cm, na ciężkich 8-10 cm. Zbyt głębokie przykopanie spowoduje, że brak tlenu utrudni rozkład masy zielonej i zaczną zachodzić niekorzystne przemiany beztlenowe. Rośliny niskie, o małej ilości zielonej masy, możemy wprowadzić bezpośrednio do gleby. Odmiany wyższe trzeba wcześniej rozdrobnić i pozostawić na ziemi, aż trochę zwiędną i dopiero wtedy przekopać. Po zastosowaniu nawozów zielonych gleba będzie miała luźną strukturę i wtedy lepiej uprawiać rośliny z rozsady niż z siewu. Rośliny bobowate, które asymilują azot z powietrza, żeby szybko się rozłożyły można ściąć, a korzenie pozostawić w glebie (na zimę).

W ogrodach, rośliny na nawóz zielony możemy wysiewać tam, gdzie okresowo nic nie rośnie. Wczesną wiosną możemy także je siać przed roślinami uprawianymi w drugiej połowie maja np. przed papryką lub pomidorem. Należy pamiętać, że roślinami uprawianymi po nawozie zielonym nie mogą być rośliny z tej samej rodziny botanicznej ponieważ są atakowane przez te same szkodniki i choroby. Na przykład: po gorczycy, rzepaku czy rzodkwi nie uprawiać kapustnych (kapusty, kalarepy, jarmużu, rzepy, rzodkiewki, brokułów, kalafiora) bo należą do tej samej rodziny roślin krzyżowych; po bobowatych nie siać fasoli i bobu; po życie ozimym nie siać kukurydzy cukrowej należącej do rodziny traw. Swobodnie na nawóz zielony możemy wysiewać facelię bo nie jest spokrewniona z warzywami.

Nawozy zielone to bardzo efektywny i tani sposób na poprawienie jakości gleby oraz wzbogacenie jej w składniki pokarmowe łatwo dostępne dla roślin i próchnicę. Nawozy zielone zaleca się stosować w gospodarstwach ogrodniczych oraz w ogrodach przydomowych.

 

Jolanta Kowalska

Inspektor Plantacyjny PNOS